ZELFBESCHADIGING: WAT ER NIET WORDT GEZIEN

Zelfbeschadiging is een groeiend probleem onder jongeren, maar krijgt nog te weinig aandacht. Wat het extra moeilijk maakt, is dat er vaak weinig begrip of medeleven is voor deze groep tieners, waardoor ze zich nog eenzamer en meer onbegrepen voelen.

Exacte cijfers over hoeveel jongeren zichzelf beschadigen, ontbreken. Geschat wordt dat 15 procent van de adolescenten zichzelf ooit heeft beschadigd (Trimbos-instituut, 2019). In Nederland waren er in 2021 maar liefst 15.900 spoedeisende hulpbezoeken als gevolg van zelfbeschadiging. Zelfbeschadiging betekent dat iemand bewust het eigen lichaam verwondt, vaak door te snijden, krassen, met het hoofd te bonken, haren uit te trekken, giftige stoffen in te slikken, botten te breken of zich te branden, zonder de intentie om zichzelf te doden. Eetstoornissen kunnen ook worden gezien als een vorm van zelfbeschadiging, waarbij de controle over voedsel een manier is om emotionele pijn te beheersen.

Meisjes en jongens die zichzelf pijn doen, worden vaak gezien als 'onstabiel' of 'niet in orde'. Ze passen volgens anderen niet in het plaatje van de ‘normale’ jeugd en raken hierdoor nog verder verwikkeld in schaamte en onzekerheid.

Maar achter deze (on)zichtbare pijn schuilt een lief, talentvol, intelligent en gevoelig persoon. Ik merk in praktijk dat het vaak om neurodiverse en hoogsensitieve kinderen gaat. Neurodivers verwijst naar mensen die een andere, maar niet minder waardevolle manier van denken en zijn hebben. Om zelfbeschadiging af te schilderen als een psychische stoornis is kort door de bocht. Het is belangrijk om eerst te onderzoeken wat er echt aan de hand is, voordat we snelle conclusies trekken en de verkeerde diagnose stellen.

Wat ligt er aan de basis van zelfbeschadiging?

Elk kind is anders en zal zich dan ook op een andere manier uiten. De één doet het om de controle te behouden over sterke emoties, de ander om zichzelf te straffen. Waar het ene kind gehoord wil worden door er online (vooral op TikTok) over te delen (venten), zal het andere er alles aan doen om het verborgen te houden. Wat wel kenmerkend is, is dat deze jongeren enorm kritisch zijn op zichzelf en streven naar perfectie. Ze stellen onrealistisch hoge eisen aan zichzelf en worstelen met een laag zelfbeeld.

Kinderen nemen in sommige gevallen oude trauma’s van hun ouders over, of er ontstaan trauma’s door seksueel misbruik, heftige scheidingen, geweld, verwaarlozing, pesten, vervelende ervaringen met leraren, of door het opgroeien in een oorlogsgebied. Soms is er een andere oorzaak waardoor het immuunsysteem continu in de vecht- of vluchtstand blijft. Wanneer acute stress chronisch wordt, ontstaan er problemen in de orgaanwerking en de opname van voedingsstoffen. Dit heeft weer invloed op de samenwerking tussen de darmen, hersenen, hormonen en neurotransmitters. Kinderen en volwassenen met neurodiversiteit hebben bij chronische stress een verhoogde kans om sneller uit balans te raken, omdat er in veel gevallen al verstoringen zijn in de werking van de nieren, lever en darmen, evenals in de communicatie met het brein. De emoties die hierbij vrijkomen, blokkeren het systeem, wat leidt tot negatieve gedachten en gevoelens van hopeloosheid en angst.

Early Life Stress (ELS)

Stressvolle of traumatische ervaringen in de vroege levensjaren, vaak in de periode van de zwangerschap tot de vroege kindertijd (0-7 jaar), worden ook wel Early Life Stress (ELS) genoemd. Dit zijn vaak onderliggende oorzaken die zich later, door triggers, verder manifesteren. Wat er dan onbewust gebeurt in het leven van het kind, is dat het overlevingsmechanisme zich herhaalt door een oud trauma. De verstoring moet worden verholpen, zodat het kind weer in ontspanning kan komen.

Deze vroege levensfase is cruciaal voor de ontwikkeling van de hersenen, het immuunsysteem en het stressrespons-systeem van een kind. Als een kind in deze gevoelige periode wordt blootgesteld aan chronische stress, kan dit blijvende gevolgen hebben voor zowel de fysieke als mentale gezondheid. Nogmaals, ik kan het niet vaak genoeg benadrukken: er is niets mis met het kind. Het kind is simpelweg onvrijwillig blootgesteld aan een abnormale hoeveelheid stress.

In sommige gevallen lijkt het kind de pijn van één of beide ouders te weerspiegelen. Deze pijn komt via het kind naar de oppervlakte en vraagt om erkenning en aandacht. Als ouders bereid zijn om dit te zien, helen ze niet alleen zichzelf, maar ook het kind, waardoor het kind grote stappen vooruit kan maken. Helaas gebeurt dit niet altijd, waardoor het kind op een andere manier aan zijn of haar weerbaarheid moet werken.

Wat gebeurt er in het lichaam bij zelfbeschadiging?

Wanneer het lichaam fysiek letsel oploopt, komt het in een overlevingsmodus. Het maakt een cocktail van stoffen vrij, waaronder endorfines, dopamine en adrenaline. Deze stoffen zorgen ervoor dat de pijn deels wordt onderdrukt, waardoor er tijdelijk een gevoel van rust ontstaat.

1. Endorfines Dit zijn de ‘gelukshormonen’ van je lichaam. Ze worden aangemaakt als je pijn ervaart, maar ook als je lacht, sport of iets leuks doet. Endorfines werken als een natuurlijke pijnstiller en geven je een gevoel van opluchting en euforie. Het is een manier van je lichaam om met stress en pijn om te gaan.
2. Adrenaline: Dit is een stresshormoon dat vrijkomt wanneer je lichaam in een gevaarlijke of spannende situatie terechtkomt. Denk aan momenten waarop je schrikt, in paniek raakt, of onder hoge druk staat. Adrenaline maakt je alert, verhoogt je hartslag en geeft je energie om te ‘vechten of vluchten’. Het zorgt ervoor dat je snel kunt reageren.
3.  Dopamine: Dopamine is een belangrijk onderdeel van het beloningssysteem in de hersenen. Bij zelfbeschadiging kan dopamine vrijkomen doordat de actie zelf een vorm van beloning creëert. Het gevoel van 'controle' of het 'vrijgeven' van opgebouwde spanning kan ervoor zorgen dat iemand zich kortstondig beter voelt, wat de dopamine-activiteit verhoogt. Dit maakt zelfbeschadiging op een bepaalde manier 'verslavend', omdat het brein dit gedrag als een oplossing ziet voor de stress of emotionele pijn en het wil herhalen.

Zoals de 14-jarige Emma zegt: 'Zelfbeschadiging is net als een verslaving. Hoe vaker ik het deed, hoe moeilijker het werd om ermee te stoppen. Alleen ik kon het doorbreken.'

Hoe kunnen deze stoffen uit balans raken?

1. Chronische stress: Wanneer een kind constant gestrest is, maakt het lichaam niet alleen adrenaline aan, maar ook cortisol, het belangrijkste stresshormoon. Bij aanhoudende stress blijft het cortisolniveau verhoogd, wat het lichaam uitput en de natuurlijke balans van andere hormonen, zoals endorfines en dopamine, verstoort. Hierdoor kunnen gevoelens van constante spanning, prikkelbaarheid en vermoeidheid ontstaan. Cortisol zorgt er ook voor dat het immuunsysteem en de spijsvertering minder goed functioneren, wat op de lange termijn kan leiden tot fysieke en mentale gezondheidsproblemen.
2. Emotionele schommelingen: Als een kind veel angst, verdriet of woede ervaart, kan dit het endorfine-niveau laten dalen. Tegelijkertijd blijft het lichaam in een constante staat van 'alarmering', waardoor adrenaline continu op een hoog niveau blijft. Dit kan leiden tot angstaanvallen, onrust en zelfs slaapproblemen. Wat je vaak ziet bij deze groep kinderen, is dat de werking van de lever verzwakt en blokkeert, waardoor ze vast komen te zitten in zichzelf. Hun slaapritme raakt volledig verstoord, en ze verergeren dit nog door tot laat in de nacht te gamen. Goede slaapkwaliteit is essentieel, omdat dit ervoor zorgt dat het lichaam kan herstellen en we weer kunnen opladen.
3. Risicovol gedrag: Gevaarlijk rijgedrag, extreme sporten of andere intense activiteiten kunnen je adrenaline peil flink laten stijgen. Dit kan verslavend werken, omdat je steeds meer prikkels nodig hebt om diezelfde 'kick' te voelen. Dit gedrag zie je vaak terug bij militairen die in de meest heftige omstandigheden hebben moeten opereren, waardoor hun lichaam niet meer weet hoe ze weer in ontspanning kunnen komen. Ook in dit geval verliezen we de verbinding met onszelf.
4. Tekorten aan voedingsstoffen: Een gebrek aan magnesium, omega-3-vetzuren of B-vitaminen kan ervoor zorgen dat de hersenen minder goed endorfines en andere ‘gelukshormonen’ aanmaken. Vaak zie je bij deze groep kinderen ook een verstoring in de darmflora, en bij meisjes met menstruatieproblemen kan dit leiden tot extra belasting, zoals bloedarmoede en hevige buikpijn of andere menstruatieklachten. Helaas wordt het systeem vaak nog verder verstoord door te denken dat de pil de oplossing is. Dit is echter een grote illusie. De klachten worden niet opgelost, maar alleen verplaatst, waardoor deze meisjes nog verder het contact met zichzelf verliezen. De pil laat het lichaam denken dat het zwanger is en gooit op een al verzwakt systeem alleen maar meer olie op het vuur. Dit leidt tot verdere ontregeling van de hormonen. Wanneer de spijsvertering verder verslechtert, zie je bij sommige meisjes dat er eetstoornissen kunnen ontstaan. Belangrijk om te onthouden: er is niets mis met het kind zelf — het probleem zit in de spijsvertering en de hormonale balans. Hierdoor reageert het kind anders dan gewenst, omdat de signalen naar de hersenen niet goed worden doorgegeven.
5. Beweging is belangrijk voor de aanmaak van endorfines: Te weinig bewegen kan ervoor zorgen dat een kind zich somber en futloos voelt. Dit gevoel wordt vaak erger wanneer het kind steeds vaker binnen blijft en zich opsluit in zijn of haar kamer. In beweging blijven is essentieel — er is ritme en regelmaat nodig om uit deze situatie te komen. Bovendien is zonlicht de belangrijkste bron van vitamine D, en dat heeft grote invloed op ons lichaam en welzijn. Vitamine D wordt in de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) geassocieerd met zowel de energie van de Nieren als de Lever. De Nieren en het element Water staan voor onze basiskracht en veerkracht, terwijl de Lever, gekoppeld aan het element Hout, verantwoordelijk is voor de vrije stroom van Qi (energie) en de opslag van Bloed. Vitamine D ondersteunt een gezonde botstructuur, versterkt het immuunsysteem en helpt bij het reguleren van de Shen (de geest). Als de nierenergie zwak is, kan dit leiden tot gevoelens van angst, vermoeidheid en een gebrek aan motivatie. Maar wanneer de Lever niet goed functioneert, kan dit de omzetting van vitamine D in het lichaam belemmeren, wat weer invloed heeft op het emotionele welzijn en de vitaliteit. Zonlicht helpt de Yang-energie van de Nieren en de vrije stroom van de Lever-Qi op te laden, wat het innerlijke vuur en de kracht van het kind weer kan aanwakkeren.
6. Medicatiegebruik: Medicatie zoals Ritalin en antidepressiva kan de natuurlijke balans van neurotransmitters zoals dopamine, serotonine en endorfines verstoren. Ritalin, dat vaak wordt voorgeschreven bij ADHD, verhoogt bijvoorbeeld de dopamine in het brein. Op de lange termijn kan dit echter de natuurlijke aanmaak van deze stof juist verminderen, wat leidt tot stemmingswisselingen en een afhankelijkheid van het medicijn om 'normaal' te kunnen functioneren. Antidepressiva beïnvloeden de serotonine balans, wat bij jongeren voor meer emotionele schommelingen kan zorgen en hun connectie met hun eigen gevoelens kan verstoren.

Op het eerste gezicht lijkt het misschien alsof het goed gaat, maar in werkelijkheid zijn we het kind aan het verdoven. Het leert niet hoe het met zijn of haar eigen emoties en gevoelens om moet gaan. En laat dat nou juist vaak één van hun sterke eigenschappen zijn! Hoe dan ook, er komt een moment dat de onderliggende pijn aangekeken moet worden. Als dat niet gebeurt, dan ontwikkelen deze kinderen op volwassen leeftijd vaak problemen in relaties, op het werk of in hun sociale leven en zal hun gezondheid alleen nog maar verder achteruitgaan. Bovendien blijven ze aan zichzelf twijfelen — een typische emotie die volgens de Chinese Geneeskunde is gekoppeld aan de Milt en de Maag, waar onze spijsvertering zich bevindt.

Vanuit de TCM wordt het gebruik van deze medicijnen gezien als een verstoring van de leverenergie. De lever stagneert hierdoor, wat betekent dat het orgaan moeite heeft om goed te ontgiften. Volgens de TCM ontstaat een depressie in veel gevallen door een lever die zijn ontgiftende functie niet goed kan uitvoeren, wat leidt tot stagnatie van emoties en energie.

Let op: overleg altijd met de behandelend arts als jouw kind besluit te willen stoppen met deze medicatie. Abrupt stoppen kan gevaarlijk zijn. Een goede afbouwstrategie is daarom essentieel om ontwenningsverschijnselen en andere gezondheidsrisico’s te voorkomen.

Het bredere plaatje begrijpen

Belangrijk is te begrijpen dat zelfbeschadiging niet 'opeens' ontstaat. Er gaat een lang proces aan vooraf. Wanneer we hier als ouders of zorgprofessionals niet bewust van zijn, missen we belangrijke signalen en geven we mogelijk verkeerde begeleiding of diagnoses. Want hoe erg het ook lijkt: er is niets 'mis' met jouw zoon of dochter! De balansen moeten weer hersteld worden. 

Het begint misschien met angst, die zich manifesteert in paniekaanvallen. Een kind kan zich langzaam terugtrekken, meer tijd alleen doorbrengen in zijn of haar kamer, minder praten, en het sociale leven wordt steeds kleiner. In het onderwijs krijgt het kind dan te horen dat het niet goed presteert, wat de situatie alleen maar verergert.

Als een kind in de klas zit en niet reageert of niets lijkt te doen, dan kan het zijn dat het kind zich in een ‘freeze’-situatie bevindt. Dit komt door verschillende triggers uit de omgeving, waardoor het kind zich verstijfd voelt en apathisch voor zich uit staart.

Belangrijke signalen

Een van de belangrijkste signalen — misschien wel het grootste — is wanneer een kind een lichaamsdeel bedekt, zelfs op zonnige dagen. Denk aan het dragen van lange mouwen of het opvallend gebruiken van kleding, zoals het dragen van maar één sok. Ook extreem heftige reacties bij veranderingen, waarbij het kind zichzelf volledig verliest in emoties, zijn signalen om serieus te nemen.

Wanneer kinderen zich in deze toestand bevinden, is er een verhoogd risico dat ze, in sommige gevallen, zelfs niet meer willen leven. Nogmaals, er is niets mis met je kind — het is de taal van het lichaam die aangeeft dat de bijnieren volledig uitgeput en ontregeld zijn. Heeft je kind last van hoofdpijn, nek- en rugklachten, en kan het niet meer ontspannen? Geef het de aandacht en steun die het nodig heeft, en het kind zal zich herstellen.

Onderzoek ook welke bouwstenen hij of zij mist, zoals bijvoorbeeld magnesium en kalium, die essentieel zijn om het lichaam weer in ontspanning te krijgen. Zelf werk ik graag met privé-laboratoria die dit gedetailleerd in kaart kunnen brengen door middel van ontlasting- en bloedonderzoek. In mijn optiek zijn de resultaten van privé-laboratoria vaak accurater dan de reguliere opties.

10 tips voor ouders:

1. Blijf rustig: Boosheid, schreeuwen of elke andere negatieve emotie zal de afstand tussen jou en je kind vergroten. Dit brengt je kind verder in de stress en kan onbewust oude triggers activeren. Probeer vanuit kalmte te reageren, hoe moeilijk dat soms ook is.
2. Luister, luister en luister:Je kind heeft op dit moment geen preek nodig, maar een luisterend oor. Wat je kind het meest nodig heeft, is liefde, zachtheid en begrip. Vind je het als ouder lastig om niet meteen te reageren of merk je dat je snel gefrustreerd raakt? Onderzoek dan waar deze emoties vandaan komen. Door naar je eigen reacties te kijken, maak je ruimte voor je kind om zich veilig te voelen.
3. Respecteer de grenzen en het tempo van je kind: We leven in een maatschappij waar alles snel moet, maar niet ieder kind kan dit tempo bijhouden. Dit geldt ook voor school en sociale verwachtingen. Accepteer dat je kind een eigen route volgt. Hoe sneller jij dit accepteert, hoe meer rust er komt voor je kind.
4. Laat angst en schaamte los: Kinderen zijn heel gevoelig en voelen jouw emoties haarfijn aan. Hoe groter jouw angst of schaamte, des te meer je kind zich zal terugtrekken. Probeer deze gevoelens los te laten, zodat je ruimte creëert voor vertrouwen en openheid.
5. Zoek een veilige vertrouwenspersoon: Zoek iemand die je kind volledig kan vertrouwen, zoals een therapeut of mentor. Kinderen die zichzelf beschadigen, praten vaak niet makkelijk over hun gevoelens. Voelt het niet veilig, dan zal je kind zich niet openstellen en niet werken aan herstel.
6. Overweeg gezinstherapie: Als je de mogelijkheid hebt om als gezin in therapie te gaan, doe het dan! Dit helpt niet alleen je kind, maar ook jezelf en je (ex)partner. Een win-win situatie voor iedereen.
7. Laat je kind verantwoordelijkheid nemen: Uiteindelijk moet je kind leren om op eigen benen te staan en verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar emoties. Ondersteun hierin, maar probeer niet alles op te lossen.
8. Doe samen iets leuks: Als de ruimte er is, laat je kind iets kiezen wat hij/zij leuk vindt en doe dit samen. Ga samen wandelen, bakken, of doe iets creatiefs. Dit helpt om de verbinding te versterken en zorgt voor een moment van ontspanning en vreugde.
9. Maak afspraken over telefoongebruik en gamen: Zorg dat er duidelijke afspraken zijn over het gebruik van de telefoon en gamen, en dat je kind op tijd naar bed gaat. Laat geen technologische snufjes toe die hen ’s nachts wakker houden. Te veel gamen en schermtijd werkt averechts op de aanmaak van dopamine, wat de emotionele balans verder kan verstoren.
10. Geef oprechte complimenten en erken hun inspanningen: Kinderen hebben oprechte complimenten nodig. Elke stap die ze zetten — hoe klein ook — verdient erkenning. Wat voor jou misschien als iets kleins lijkt, zoals zelf brood halen bij de bakker of de vaatwasser uitruimen, kan voor hen een enorme overwinning zijn. Wees je bewust van hun perspectief en geef ze de ‘veren’ die ze verdienen. Noem het applaus, lof of een schouderklopje — deze erkenning bouwt hun zelfvertrouwen op en motiveert hen om verder te groeien. 
11. Geef oprechte complimenten en erken hun inspanningen: Kinderen hebben oprechte complimenten nodig. Elke stap die ze zetten — hoe klein ook — verdient erkenning. Wat voor jou misschien als iets kleins lijkt, zoals zelf brood halen bij de bakker of de vaatwasser uitruimen, kan voor hen een enorme overwinning zijn. Wees je bewust van hun perspectief en geef ze de ‘veren’ die ze verdienen. Noem het applaus, lof of een schouderklopje — deze erkenning bouwt hun zelfvertrouwen op en motiveert hen om verder te groeien.

8 tips voor professionals:

1. Wees authentiek, oprecht en echt: Als professional is het essentieel dat je volledig aanwezig bent en echt verbinding maakt. Geen enkel diploma, studie of cursus helpt als je je eigen emotionele bagage niet hebt opgeruimd. Deze jongeren hebben een extreem hoge hartintelligentie en prikken dwars door je heen. Ze voelen het direct aan als er onopgeloste boosheid of andere emoties zijn. Dat kan een veilige verbinding blokkeren, wat zonde is, want dat is juist niet de bedoeling. 
2. Zorg dat je zelf in balans bent voor je een sessie start: Ben je net uit een stressvolle situatie gekomen of zit je zelf nog met spanning? Neem dan even de tijd om tot rust te komen voordat je het gesprek aangaat. Als jij onrustig bent, activeer je onbewust het immuunsysteem van je cliënt, wat als onveilig kan aanvoelen. Begin de sessie altijd vanuit kalmte, zodat het kind zich veilig kan voelen bij jou. 
3. Behandel ze als jongvolwassenen, niet als kinderen: Deze jongeren zijn vaak ‘oude zielen’ en hebben een diepe wijsheid. Ze houden niet van kinderachtige gesprekken of betutteling. Praat met ze op een respectvolle en gelijkwaardige manier, alsof je met een jongvolwassene spreekt. Je zult merken dat ze zich sneller begrepen voelen en meer openstaan voor een gesprek. 
4. Wees empathisch, zorg goed voor jezelf en straal positiviteit uit: Ze zijn gevoelig voor echtheid en empathie. Zorg ervoor dat je er verzorgd uitziet en een positieve, open uitstraling hebt. Een vrolijke blik en een vriendelijke houding maken een groot verschil. De juiste energie is cruciaal. Vergeet niet: jij bent een spiegel voor hen. Als jij straalt, kan dat hun innerlijke wereld ook lichter maken.
5.  Let op de inrichting van je praktijkruimte of lokaal: De omgeving heeft een grote invloed op hoe veilig een kind zich voelt. Breng de natuur naar binnen met planten, bloemen of natuurlijke elementen zoals krachtstenen, hout en zachte texturen. Een rustgevende omgeving helpt het kind om zich meer op zijn gemak te voelen en bevordert het gevoel van veiligheid. Blijf alsjeblieft uit de buurt van kille, zakelijke omgevingen. Werk je voor de gemeente of overheid? Wees dan creatief met het team en bedenk samen een sfeervolle ruimte die warmte en veiligheid uitstraalt. Heb je geen idee hoe? Neem contact op, ik help je graag vrijblijvend verder. 
6. Creëer een veilige en open sfeer: Begin het gesprek niet te zwaar, maar ook niet te oppervlakkig. Laat zien dat je geïnteresseerd bent in hen als persoon, zonder direct te focussen op hun problemen. Deze kinderen voelen zich sneller veilig bij iemand die hen ziet voor wie ze zijn, niet alleen voor hun klachten. Bouw een echte connectie op voordat je over zware onderwerpen begint.
7. Bouw langzaam vertrouwen op: Ga niet meteen diep op de pijnpunten in, maar bouw het contact rustig op. Wees geduldig en respecteer hun grenzen. Dit zijn kinderen die vaak al lang met hun emoties worstelen en het kan even duren voordat ze zich echt openstellen. Geef ze heel veel oprechte complimenten. Laat ze zien wat er wél goed gaat, hoe klein ook. Vooral die kleine stapjes zijn belangrijk — in hun hoofd is alles al zo groot en soms zelfs oneindig. Jouw erkenning kan helpen om die druk te verlichten.
8. Werk aan een opbouwende mindset: Focus op het ontwikkelen van een opbouwende mindset. Laat ze zien dat verandering en groei mogelijk zijn, stap voor stap. Help ze om hun gedachten om te buigen naar mogelijkheden en geef praktische handvatten. Richt je op kleine overwinningen en vooruitgang. Dit geeft ze vertrouwen in hun eigen kunnen en veerkracht. En ga wat leuks doen samen!

Jongeren die kampen met een psychische aandoening, zoals een persoonlijkheidsstoornis (bijvoorbeeld borderline), eetstoornis, dwangstoornis of depressie, hebben een grotere kans op zelfbeschadiging. Toch wil ik echt wegblijven van het gebruik van labels. Want nogmaals, ook deze 'psychische aandoeningen' zijn vaak signalen van het lichaam die ons willen vertellen dat de lever, nieren en darmen dringend aandacht nodig hebben. Voordat we als ouder of zorgprofessional een label op een kind plakken, denk goed na over de impact die dit kan hebben op de rest van zijn of haar leven. Het kan zomaar zijn dat je niet het hele plaatje ziet vanuit een holistisch perspectief.

Welke zaadjes plant jij? Zaadjes die met zorg en aandacht uitgroeien tot sterke bomen, of zaadjes die worstelen om te overleven in een bodem vol belemmeringen en verkeerde overtuigingen?

Samengevat...

Zelfbeschadiging is een complex en pijnlijk probleem, maar het begint met luisteren en begrijpen. Het gaat niet alleen om het stoppen van de symptomen, maar vooral om het herstellen van de balans — fysiek, mentaal, emotioneel én spiritueel. Jongeren die zichzelf beschadigen, doen dit niet omdat er iets "mis" met hen is, maar omdat ze proberen om te gaan met overweldigende emoties en pijn. Het is onze taak als ouders, professionals en als maatschappij om niet direct te oordelen, maar om te kijken naar de diepere lagen. Welke zaadjes willen we planten? Zaadjes die hen helpen bloeien en groeien, of zaadjes die hun pijn alleen maar verder versterken? Laten we samen streven naar begrip, zachtheid en een veilige plek, zodat deze jongeren de kans krijgen om op te bloeien en hun innerlijke kracht te ontdekken. Want dat is wat ze echt verdienen.

Ben je op zoek naar meer diepgang? Lees dan eens het boek Ongekend vrij. Mijn boek gaat over gezondheid, voeding, darmgezondheid, mindset en bewustwording. In mijn boek deel ik diverse praktijkvoorbeelden en ook mijn eigen verhaal. Wellicht kan dit meer antwoorden geven.

De informatie in dit artikel is niet bedoeld als vervanging van professioneel medisch advies. Raadpleeg altijd een (natuurgeneeskundig) arts bij gezondheidsproblemen.